Phenol Là Gì? Tính Chất Hóa Học Và Ứng Dụng Của Phenol

Trong chương trình hóa hữu cơ phổ thông, phenol là một hợp chất hóa học các em cần phải ghi nhớ kỹ. Phenol được áp dụng khá phổ biến trong Công Nghiệp và thực tiễn cuộc sống. Không những thế, phenol thường xuất hiện trong các bài thi môn Hóa học. Vì vậy, các em hãy cùng Marathon Education theo dõi bài viết dưới đây để nắm vững các kiến thức trọng tâm về phenol.

Phenol là gì?

Phenol là hợp chất hữu cơ trong có nhóm OH liên kết trực tiếp với nguyên tử C của vòng benzen.

Phenol có công thức hóa học là C₆H₅OH.

Hợp chất phenol rất độc, bị các chuyên gia nghiêm cấm sử dụng trong thực phẩm. Ngoài ra, phenol có tính axit nên có khả năng sẽ gây bỏng nặng khi tiếp xúc.

Phân loại phenol

Phenol được chia thành 2 loại chính là:

• Monophenol: Đây là những phenol mà trong công thức phân tử chỉ chứa 1 nhóm -OH. Ví dụ: p-crezol, m-crezol, o-crezol, phenol…
• Polyphenol: Đây là những phenol mà trong công thức phân tử chứa nhiều nhóm -OH. Ví dụ:

Tính chất vật lý của phenol

Trong điều kiện thường, phenol tồn tại dưới dạng tinh thể không màu, có mùi đặc trưng. Nhiệt độ nóng chảy của hợp chất này là 43°C. Nếu để lâu ngoài không khí, phenol sẽ bị oxi hóa. Khi đó, phenol sẽ chuyển thành màu hồng và bị chảy rữa vì hút hơi nước bên ngoài môi trường.

Phenol ít tan trong nước lạnh nhưng tan vô hạn trong nước nóng (khoảng 66°C) và một số chất hữu cơ khác.

Tính chất hóa học của phenol

Bên cạnh tính chất vật lý, để chinh phục dạng bài tập về phenol, các em cần phải nắm vững các tính chất hóa học sau.

Phản ứng thế nguyên tử H của nhóm —OH

Nhóm hydroxyl (-OH) có trong cấu tạo của phenol sẽ tác dụng với kim loại kiềm và bazơ mạnh, cụ thể như sau:

• Tác dụng với kim loại kiềm:

C_6H_5OH+Na\to C_6H_5ONa+\frac{1}{2}H_2

Lưu ý: Phương trình hóa học này có thể sử dụng để phân biệt phenol và anilin.

• Tác dụng với bazơ mạnh:

C_6H_5OH+NaOH\to C_6H_5ONa+H_2O

Phản ứng thế nguyên tử H của vòng benzen

Tính chất hóa học quan trọng tiếp theo mà các em cần lưu ý là phản ứng thế H ở vòng benzen. Dưới đây là phương trình phản ứng của Phenol khi tác dụng với Br₂ và HNO₃.

• Phản ứng thế Brom: Phenol tác dụng với Brom sẽ tạo thành hợp chất 2,4,6 – tribromphenol có kết tủa trắng.

Lưu ý: Phương trình này dùng để nhận biết phenol khi anilin không có trong hỗn hợp chất phản ứng.

• Phản ứng thế Nitro: Phenol tác dụng với HNO3 đặc sẽ tạo thành Axit Picric

C_6H_5OH+3HNO_3\xrightarrow[H_2SO_4 \ đặc]{t^\circ} C_6H_2(NO_2)_3OH+3H_2O

Phương pháp điều chế phenol

Từ benzen

Từ benzen, ta có thể điều chế ra hợp chất phenol qua các chuỗi phản ứng như sau:

\begin{aligned}
&\bull C_6H_6 + Br_2 \xrightarrow{bột\ Fe} C_6H_5Br+ HBr\\
&\bull C_6H_5Br + 2NaOH_{(đặc)} \xrightarrow[áp\ suất]{t^\circ}  C_6H_5ONa + NaBr + H_2O\\
&\bull C_6H_5ONa + CO_2 + H_2O → C_6H_5OH + NaHCO_3

\end{aligned}

Từ than đá

Ta tiến hành cho nhựa than đá phản ứng với dung dịch NaOH lấy dư. Sau đó, từ từ tách chiết để lấy lớp nước có chứa C₆H₅ONa. Cuối cùng, cho C₆H₅ONa + H⁺ để thu được phenol. 

Điều chế phenol trong công nghiệp

Trên thực tế, trong công nghiệp, phenol sẽ được điều chế từ việc oxi hóa cumen (isopropylbenzen). Sau đó, cho sản phẩm thủy phân trong dung dịch H₂SO₄ loãng. Lúc này, sản phẩm tạo thành sẽ gồm có phenol và axeton. Ta tiếp tục đun nóng để axeton bay hơi, rồi ngưng tụ hơi để thu axeton. Vậy chất còn lại trong hỗn hợp chính là phenol.

Ứng dụng của phenol trong thực tế

Phenol có nhiều ứng dụng trong cuộc sống và công nghiệp:

• Là nguyên liệu sản xuất nhựa phenol formaldehyde trong công nghiệp chất dẻo.
• Tổng hợp ra tơ polyamide trong ngành công nghiệp hóa học.
• Được sử dụng để điều chế và sản xuất chất kích thích tăng trưởng ở thực vật, kích thích tố thực vật 2, 4 – D cũng như chất diệt cỏ dại.
• Nguyên liệu không thể thiếu để tạo nên các sản phẩm nhuộm, thuốc nổ (axit picric).
• Phenol còn được ứng dụng để làm chất sát trùng hoặc để điều chế ra những sản phẩm giúp diệt nấm mốc và sâu bọ. 

Học online livestream Hóa 10 – 11 – 12 chất lượng, uy tín tại Marathon Education

Phenol có nhiều tính chất và ứng dụng quan trọng trong cuộc sống và là kiến thức trọng tâm trong chương trình hóa học trung học phổ thông. Để ghi nhớ tốt hơn về phần nội dung này, các em có thể lựa chọn các lớp học online livestream với Marathon Education. Đây là một trong những nền tảng học tập trực tuyến Toán – Lý – Hóa THPT uy tín và chất lượng được nhiều học sinh tin tưởng và lựa chọn.

Ở Marathon, các em sẽ được học tập với những thầy cô thuộc TOP 1% các giáo viên dạy giỏi toàn quốc. Hơn thế nữa, nếu trong quá trình học các em gặp phải khó khăn gì thì đội ngũ Cố vấn học tập chuyên môn sẽ giúp đỡ các em hết mình. Do vậy, các em có thể yên tâm khi lựa chọn đồng hành cùng Marathon Education.

Để mỗi buổi học đều được diễn ra suôn sẻ, những yếu tố đi kèm như đường truyền, hình ảnh và âm thanh luôn được team Marathon Education đảm bảo rõ nét và chân thật. Không dừng lại ở đó, nhằm mục đích tăng sự tương tác giữa học sinh và thầy cô, các lớp học livestream tại Marathon Education còn được chú trọng thiết kế mô phỏng một lớp học offline bình thường.

Khi trở thành thành viên của lớp học online tại Marathon Education, các em sẽ được trao tận tay cuốn sổ tay học tập Toán – Lý – Hóa được biên soạn rõ ràng, tỉ mỉ bởi Team Marathon. Đây sẽ là “cuốn sách gối đầu”, giúp các em củng cố và ôn luyện kiến thức đã học tốt hơn.

Nếu có nhu cầu, các em hãy nhanh tay đăng ký học livestream tại Marathon Education ngay hôm nay để nhận được khuyến mãi khóa học lên đến 39%, giảm từ 699K chỉ còn 399K.

Phenol và các kiến thức liên quan không quá khó để ghi nhớ. Hy vọng thông qua bài viết này, các em sẽ “thu nhặt” thêm được nhiều thông tin hữu ích liên quan đến hợp chất có nhiều ứng dụng này. Chúc các em luôn có những buổi học chất lượng và đạt được hiệu quả học tập như mong muốn.