Hóa hữu cơ có thể được xem là một phần lý thuyết quan trọng, giữ vai trò trọng tâm trong chương trình hóa học phổ thông. Các dạng bài tập về hóa hữu cơ chiếm gần như hơn một nửa trong phần lớn các bài thi. Để giúp các em củng cố lại phần kiến thức đã học về hóa hữu cơ, hãy cùng team Marathon Education đọc ngay bài viết dưới đây.
Hợp chất hữu cơ được định nghĩa là các hợp chất của cacbon (trừ những chất như CO2, CO, muối cacbonat và hợp chất của xyanua và cacbua,…).
Để có thể được công nhận là một hợp chất hữu cơ, hợp chất đề cập phải đáp ứng các yếu tố như sau:
Chương trình hóa hữu cơ trong học phổ thông cũng sẽ giúp các em biết cách phân loại hợp chất hữu cơ. Cụ thể như sau:
Để có thể nhận biết tốt các hợp chất thường gặp trong hóa hữu cơ, các em cần năm được quy tắc gọi tên của các hợp chất này.
Tên thông thường của những hợp chất hữu cơ thường được đặt dựa trên nguồn gốc tìm ra các loại chất này.
Ví dụ:
Theo danh pháp IUPAC, ta sẽ có công thức để gọi tên hợp chất hữu cơ như sau:
Ngoài ra, để có thể dễ dàng gọi tên các hợp chất hữu cơ, các em cần thuộc nằm lòng bảng công thức như sau:
| Số đếm | Tên | Mạch Cacbon chính | Tên |
| 1 | mono | C | met |
| 2 | đi | C-C | et |
| 3 | tri | C-C-C | prop |
| 4 | tetra | C-C-C-C | but |
| 5 | penta | C-C-C-C-C | pent |
| 6 | hexa | C-C-C-C-C-C | hex |
| 7 | hepta | C-C-C-C-C-C-C | hep |
| 8 | octa | C-C-C-C-C-C-C-C | oct |
| 9 | nona | C-C-C-C-C-C-C-C-C | non |
| 10 | deca | C-C-C-C-C-C-C-C-C-C | dec |
Trong chương trình hóa hữu cơ trung học phổ thông sẽ có 2 cách phân tích nguyên tố như sau:
Để có thể làm tốt các dạng bài tập về hóa hữu cơ, công thức phân tử của các hợp chất này là một trong những kiến thức quan trọng mà các em cần nắm vững.
Công thức tổng quát sẽ giúp các em biết sơ bộ về những nguyên tố có trong hợp chất hữu cơ. Điển hình như với công thức tổng quát CxHyOzNt, ta sẽ khẳng định được rằng trong hợp chất hữu cơ này có tồn tại nguyên tố C, H, O và N.
Công thức đơn giản nhất được định nghĩa là công thức biểu thị tối giản tỉ lệ về số nguyên tử có trong hợp chất hữu cơ xác định.
Để thiết lập công thức đơn giản của hợp chất hữu cơ CxHyOzNt, ta dựa trên tỉ lệ:
\begin{aligned}
&\bull x:y:z:t=\frac{m_C}{12}=\frac{m_H}{1}=\frac{m_O}{16}=\frac{m_N}{14}\\
&\bull x:y:z:t=\frac{\%m_C}{12}=\frac{\%m_H}{1}=\frac{\%m_O}{16}=\frac{\%m_N}{14}
\end{aligned}Công thức phân tử là công thức biểu đạt số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong phân tử.
Để thiết lập công thức phân tử, các em có thể áp dụng một trong 3 cách như sau:
Cho công thức phân tử CxHyOz, ta sẽ có tỉ lệ:
\frac{M}{100}=\frac{12.x}{\%m_C}=\frac{1.y}{\%m_H}=\frac{16.z}{\%m_O}
Từ đó ta có :
\begin{aligned}
&\circ x=\frac{M.\%m_C}{12.100}\\
&\circ y=\frac{M.\%m_H}{1.100}\\
&\circ z=\frac{M.\%m_O}{16.100}
\end{aligned}B1: Gọi công thức phân tử của hợp chất hữu cơ là: (CTĐGN)n (với n∈N)
B2: Tiến hành tính độ bất bão hòa (k) của phân tử (chỉ áp dụng khi hợp chất có chứa liên kết cộng hóa trị, không áp dụng cho hợp chất có liên kết ion).
B3: Dựa trên biểu thức k để chọn giá trị n. Từ đó, ta sẽ suy ra công thức phân tử của hợp chất hữu cơ.
\begin{aligned}
&k=\frac{2x+2+t-y}{2}\text{ (k: tổng số liên kết }\pi \text{ và vòng)}\\
&y=2x+2+t-2k
\end{aligned}Cho phản ứng cháy:
C_xH_yO_zN_t + \left(x+\frac y4–\ \frac z2\right) O_2 → xCO_2 + \frac y2H_2O + \frac t2 N_2
Sản phẩm cháy của hợp chất hữu cơ (CO2, H2O,…) được hấp thu vào các bình:
Nếu gặp phải những bài toán cho hỗn hợp sản phẩm cháy (CO2 và H2O) vào bình đựng nước vôi trong hoặc dung dịch Ba(OH)2 thì:
Thuyết cấu tạo hóa học trong hóa hữu cơ đề cập đến một số kiến thức quan trọng cần nắm như sau:
Đồng đẳng và đồng phân cũng là 2 khái niệm cơ bản mà các em cần phân biệt được khi học hóa hữu cơ.
Đồng đẳng chỉ những chất có tính chất hóa học tương tự nhau nhưng hơn kém nhau một hoặc nhiều nhóm -CH2.
Ví dụ: metan CH4, etan C2H6, propan C3H8 là các chất đồng đẳng của nhau.
Khái niệm về đồng phân dùng để nói về những hợp chất có cùng công thức phân tử nhưng khác nhau về cấu tạo hóa học.
Ví dụ: Công thức là C2H6O sẽ có 2 công thức cấu tạo là:
CH3 – CH2 – OH (ancol etylic) và CH3 – O – CH3 (đimetyl ete).
Trong hợp chất hữu cơ thường tồn tại những loại liên kết phổ biến như sau:
Kiến thức về Hóa hữu cơ khá đa dạng và bao gồm nhiều mục cần ghi nhớ. Vì vậy, muốn học tốt môn Hóa, các em cần dành nhiều thời gian ôn luyện mỗi ngày thông qua các bài giảng trên trường hoặc tại các lớp học online livestream của Marathon Education. Đây là một trong những nền tảng học trực tuyến Toán – Lý – Hóa THPT uy tín và chất lượng, được tin tưởng bởi nhiều học sinh và phụ huynh trên toàn quốc.
Khi trở thành học viên của Marathon Education, các em sẽ được giảng dạy bởi những thầy cô thuộc TOP 1% các giáo viên dạy giỏi toàn quốc. Hơn nữa, nếu trong quá trình học có xảy ra vấn đề gì, các em sẽ được hỗ trợ kịp thời bởi đội ngũ cố vấn học tập chuyên môn.
Marathon Education cũng chủ động cải tiến và đảm bảo những yếu tố như đường truyền, âm thanh và hình ảnh rõ nét, chân thực và sống động để không làm gián đoạn quá trình học tập của các em. Không dừng lại ở đó, các lớp học online tại đây còn được mô phỏng giống hệt một lớp học offline bình thường. Điều này giúp tăng sự tương tác giữa thầy cô và học sinh.
Khi đăng ký học tập với Marathon Education, các em sẽ được nhận ngay cuốn sổ tay học tập Toán – Lý – Hóa được biên soạn tỉ mỉ và chi tiết. Đây sẽ là “trợ thủ đắc lực”, hỗ trợ cho việc ôn luyện và củng cố kiến thức của các em sau này.
Nếu cảm thấy hứng thú với các lớp học online tại Marathon Education, các em hãy nhanh tay đăng ký học livestream tại Marathon Education ngay hôm nay để nhận được khuyến mãi lên đến 39% giảm từ 699K chỉ còn 399K.
Hóa hữu cơ bao hàm nhiều kiến thức quan trọng đối với học sinh cấp 3. Hy vọng sau khi đọc xong bài viết, các em sẽ biết thêm được nhiều thông tin hữu ích và mới mẻ về các hợp chất hữu cơ. Chúc các em có những buổi học thật vui vẻ và đạt được kết quả như mong đợi.
