Axit Là Gì? Lý Thuyết Về Tính Chất Hóa Học Của Axit

Lê Kiên - 17/01/2022

Cùng với bazơ, axit là một trong những loại chất hóa học cơ bản mà các em sẽ được học ở môn Hóa từ cấp trung học cơ sở cho đến cấp trung học phổ thông. Vậy axit là gì? Tính chất hóa học của axit ra sao? Team Marathon Education sẽ giúp các em giải đáp những câu hỏi này qua bài viết dưới đây.

Axit là gì?

Axit là gì? Tính chất hóa học của axit như thế nào?
Axit là gì? (Nguồn: Internet)

Các em có thể hiểu khái niệm axit đơn giản như sau: Axit là một hợp chất hóa học kết hợp từ nguyên tử hidro và gốc axit. Axit có công thức dạng HxA, thường có vị chua và có khả năng tan trong nước để tạo ra dung dịch có độ pH nhỏ hơn 7. Axit càng mạnh thì độ pH thấp và ngược lại.

Ở bậc THPT, khái niệm về axit được định nghĩa chuyên sâu hơn: Axit là các phân tử hoặc ion có khả năng nhường proton H+ cho bazơ hoặc có khả năng nhận các cặp electron không chia từ hợp chất bazơ.

Ví dụ: HCl, H2S, HBr, H2SO4, HNO3, H2CO3,...

Có các loại axit nào?

Axit có thể được phân loại dựa trên 2 tiêu chí sau:

Dựa trên tính chất hóa học của axit

  • Axit mạnh: axit sunfuric (H2SO4), axit clohidric (HCl), axit nitric (HNO3),…
  • Axit yếu: axit cacbonic (H2CO3), axit sunfuhidric (H2S),…

Dựa trên thành phần cấu tạo của axit

  • Axit có oxi: H2SO4, H3PO4, H2CO3, HNO3,…
  • Axit không có oxi: HCl, HI, HF, H2S, HBr,…

Phân loại axit theo cách khác

Ngoài 2 cách phân loại trên, trong chương trình hóa THPT, axit còn được chia thành loại vô cơ và loại hữu cơ.

  • Axit vô cơ: HCl, HNO3, H2SO4,…
  • Axit hữu cơ (các hợp chất có công thức dạng RCOOH): CH3COOH, HCOOH, CH3CH2COOH,…

Cách xác định độ mạnh, yếu của axit

Để xác định độ mạnh yếu của một axit, ta dựa vào tính linh động của nguyên tử hidro trong hợp chất. Nguyên tử hidro càng linh động thì tính axit càng mạnh và ngược lại. Có thể xác định độ mạnh yếu của axit trong từng nhóm cụ thể như sau:

  • Đối với các axit có chứa oxi, phi kim của axit càng mạnh thì axit càng mạnh. Ví dụ: Ví dụ: HClO4 > H2SO4 > H3PO4, HClO4 > HBrO4 > HIO4.
  • Đối với các axit chứa cùng một nguyên tố phi kim, axit đó có càng nhiều oxi thì càng mạnh. Ví dụ: HClO4 > HClO3 > HClO2 > HClO.
  • Đối với axit của các nguyên tố trong cùng một nhóm A và không chứa oxi thì tính axit giảm dần từ dưới lên. Ví dụ: HI > HBr > HCl > HF.
  • Đối với các loại axit hữu cơ (RCOOH), gốc R càng no (R đẩy electron) thì tính axit càng yếu. Ví dụ: HCOOH > CH3COOH > CH3CH2COOH > CH3CH2CH2COOH > n-C4H9COOH.

Tính chất hóa học của axit

Axit được cấu thành từ nguyên tử hidro và gốc A đa dạng nên chúng sẽ mang nhiều tính chất khác nhau. Tính chất hóa học của axit gồm:

Làm đổi màu quỳ tím

Dung dịch axit làm đổi màu quỳ tím
Dung dịch axit làm đổi màu quỳ tím (Nguồn: Internet)

Tính chất đầu tiên của axit là khả năng đổi màu quỳ tím thành màu đỏ. 

Tác dụng với bazơ

Hầu hết các axit đều phản ứng mạnh với các bazơ (phản ứng này thường được gọi là phản ứng trung hòa). Phản ứng axit – bazơ diễn ra theo phương trình tổng quát:

Axit + bazơ Muối + nước

Ví dụ: 

NaOH + HCl → NaCl + H2O

Mg(OH)2 + 2HCl → MgCl2+ 2H2O

>>> Xem thêm: Bazơ Là Gì? Lý Thuyết Về Tính Chất Hóa Học Của Bazơ

Tác dụng với oxit bazơ

Phần lớn các axit đều phản ứng được với oxit bazơ. Phản ứng axit – oxit bazơ diễn ra theo phương trình tổng quát:

Axit + oxit bazơ Muối + nước

Ví dụ:

Na2O + 2HCl → 2NaCl + H2

CuO + 2HCl → CuCl2 + H2O

Tác dụng với muối

Axit còn tác dụng được với các hợp chất muối theo phương trình tổng quát:

Muối + Axit → Muối mới + Axit mới

Một số điều kiện phản ứng như sau:

  • Muối tham gia phản ứng phải là muối tan
  • Axit ban đầu mạnh hơn axit mới, nếu 2 axit mạnh bằng nhau thì sản phẩm phải có kết tủa.
  • Sau phản ứng, sản phẩm phải có ít nhất 1 chất kết tủa, khí hoặc chất điện ly yếu.

Ví dụ: 

H2SO4 + BaCl2 → BaSO4(r) + 2HCl

K2CO3 + 2HCl → 2KCl + H2O + CO2 

(trong đó H2O và CO2 được phân hủy từ H2CO3)

>>> Xem thêm: Muối Là Gì? Lý Thuyết Về Tính Chất Hóa Học Của Muối

Tác dụng với kim loại

Dung dịch axit có khả năng tác dụng với một số kim loại theo phương trình tổng quát:

Axit + kim loại → Muối + H2 

Ví dụ:

2HCl + Fe → FeCl2 + H2

3H2SO4 (dd loãng) + 2Al → Al2(SO4)3 + 3H2

Đối với tính chất hóa học này của axit, các em cần lưu ý 2 điểm dưới đây:

  • Axit HCl, H2SO4 loãng chỉ phản ứng với kim loại đứng trước H trong dãy hoạt động hóa học của kim loại.
  • Axit HNO3 và H2SO4 đặc có thể tác dụng được với nhiều kim loại nhưng không giải phóng khí hidro.

>>> Xem thêm: Khái Quát Về Kim Loại Và Tính Chất Hóa Học Của Kim Loại

Các ứng dụng của axit trong cuộc sống

Nhiều tính chất hóa học của axit được ứng dụng vào nhiều lĩnh vực trong cuộc sống:

  • Axit được sử dụng để loại bỏ gỉ sắt hay những sự ăn mòn khác từ kim loại.
  • Các loại axit mạnh được ứng dụng nhiều trong công nghiệp hóa chất, công nghiệp chế biến khoáng sản và sản xuất pin ô tô.
  • Axit cũng được dùng làm chất phụ gia trong chế biến và bảo quản thực phẩm, nước uống.
  • Axit nitric được dùng để sản xuất phân bón.
  • Một vài loại axit được sử dụng làm chất xúc tác trong phản ứng este hóa.
  • Axit clohydric được dùng để bơm vào trong tầng đá của giếng dầu với mục đích hòa tan một phần đá (hay còn gọi là “rửa giếng”), từ đó tạo ra các lỗ rỗng lớn hơn, giúp việc khai thác dầu hiệu quả hơn.

Học online livestream hóa 10 – 11 – 12 chất lượng, uy tín tại Marathon Education

Nếu các em đang có ý định bổ sung kiến thức hóa học ngoài giờ và mong muốn tìm được một lớp học thú vị, hãy đăng ký học online livestream cùng Marathon Education. Marathon Education là nền tảng học online livestream hàng đầu Toán – Lý – Hóa dành cho các em học sinh cấp 3, nơi các em tương tác trực tiếp với thầy cô như những lớp học offline.

Hơn thế, các giảng viên tại Marathon Education đều có bằng cấp từ Thạc sĩ trở lên cùng nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực giáo dục. Các thầy cô thuộc TOP 1% giáo viên dạy giỏi toàn quốc sẽ mang đến chất lượng giảng dạy tốt nhất.

Tại Marathon Education, các em sẽ được hỗ trợ nhiệt tình và cá nhân hóa lộ trình học tập của mình với đội ngũ cố vấn học tập – Academic Mentor. Khi đăng ký khóa học, các em cũng sẽ nhận được sổ tay học tập Toán – Lý – Hóa “siêu xịn”, tổng hợp và hệ thống lại toàn bộ nội dung môn học giúp các em ghi nhớ kiến thức dễ dàng hơn.

Bên cạnh đó, Marathon Education luôn cải tiến công nghệ dạy học trực tuyến để đảm bảo đường truyền ổn định, không bị lag với chất lượng hình ảnh và âm thanh tốt nhất.

Các em hãy nhanh tay đăng ký học livestream trực tuyến Toán – Lý – Hóa lớp 10 – 11 – 12 tại Marathon Education từ hôm nay cho đến trước ngày 15/02/2022, để được hưởng ưu đãi học phí lên đến 39%! Còn chần chờ gì mà không đăng ký giữ học tập ngay hôm nay!

Trên đây là những lý thuyết cơ bản về khái niệm và các tính chất hóa học của Axit cũng như những ứng dụng của axit trong đời sống. Để biết thêm nhiều kiến thức về Toán – Lý – Hóa cấp 3, hãy thường xuyên theo dõi Marathon Education các em nhé!

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM