Anđehit Là Gì? Lý Thuyết Anđehit Hóa 11 Đầy Đủ Và Chi Tiết

Lê Kiên - 21/01/2022

Trong chương trình hóa học 11, các em sẽ được làm quen với một hợp chất có tên là Anđehit. Hợp chất này đóng vai trò quan trọng trong đời sống và là nguyên liệu cho một số ngành sản xuất công nghiệp. Vậy Anđehit là gì? Trong bài viết này, Team Marathon Education sẽ cùng các em tìm hiểu đầy đủ và chi tiết về lý thuyết này.

Anđehit là gì?

Anđehit là một hợp chất hữu cơ có nhóm phân tử -CH=O liên kết với nguyên tử cacbon hoặc nguyên tử H. Nói cách khác, hợp chất này chính là sản phẩm thu được sau khi thay thế nguyên tử H trong hiđrocacbon hoặc H2 bằng nhóm –CHO.

Công thức cấu tạo của Anđehit

Công thức cấu tạo của anđehit
Công thức cấu tạo của anđehit (nguồn: Internet)

Nhóm -CH=O chính là nhóm chức Anđehit.

Một số công thức tổng quát của Anđehit

  • CxHyOz (trong đó x, y, z là các số nguyên dương và y là số chẵn; 2 ≤ y ≤ 2x + 2 – 2z; z ≤ x): Công thức này thường dùng để viết phản ứng cháy.
  • CxHy(CHO)z hay R(CHO)z: Công thức này thường được dùng để viết phản ứng xảy ra ở nhóm CHO.
  • CnH2n+2-2k-z(CHO)z (k = số liên kết p + số vòng): Công thức này thường được dùng khi viết phản ứng cộng H2 hay cộng Br2

Một số ví dụ cụ thể sau:

HCH=O: Anđehit fomic hoặc metanal

CH3CH=O: Anđehit axetic hoặc etanal

C6H5CH=O: Anđehit benzoic hoặc benzanđehit

O=CH-CH=O: Anđehit oxalic

>>> Xem thêm: Anđehit Acrylic là gì? Công thức hóa học và tính chất

Phân loại Anđehit

Anđehit được chia thành nhiều nhóm khác nhau dựa theo đặc điểm cấu tạo của gốc hidrocacbon (no, không no, thơm) và số nhóm –CHO (đơn chức, đa chức).

Ví dụ:

CH3−CH=O: Anđehit no

CH2=CH−CH=O: Anđehit không no

C6H5-CH=O: Anđehit thơm

Danh pháp Anđehit

Danh pháp của Anđehit
Danh pháp của Anđehit (Nguồn: Internet)
  • Tên thường: Anđehit + tên axit tương ứng. Ngoài ra, tên axit được thay hậu tố “ic” bằng Anđehit.
  • Tên thay thế là tên hidrocacbon tương ứng + al

Các em cũng nên chú ý, đối với dung dịch HCHO 37% đến 40% thì được gọi là fomalin hay fomon.

Đặc điểm cấu tạo và tính chất vật lý của Anđehit

Đặc điểm cấu tạo của Anđehit

  • Trong Anđehit có chứa nhóm chức –CH=O
  • Trong nhóm này, liên kết C=O bao gồm một liên kết σ bền và một liên kết π kém bền. Do đó, hợp chất này có tính chất khá giống với anken.

Tính chất vật lý của Anđehit

Tính chất vật lý của Anđehit
Tính chất vật lý của Anđehit (Nguồn: Internet)
  • Nhóm –CH=O không có nhóm –OH nên không tạo liên kết hidro.
  • Nhiệt độ sôi của Anđehit thấp hơn Ancol.
  • Trong điều kiện thường, các chất đầu dãy đồng đẳng như HCHO, CH3CHO là chất khí, tan trong nước. Các chất còn lại là chất lỏng hoặc chất rắn. Phân tử khối của chúng càng lớn thì độ tan trong nước càng giảm.
  • Dung dịch nước của HCHO được gọi là fomon, dung dịch có nồng độ 37% – 40% gọi là fomalin.

Tính chất hóa học của Anđehit

1. Phản ứng cộng hiđro

Trong điều kiện nhiệt độ và chất xúc tác Ni:

R(CHO)_x+xH_2\xrightarrow[Ni]{t^\circ}R(CH_2OH)_x

Lưu ý:

  • Khi Anđehit tác dụng với H2, nếu gốc R có liên kết pi thì H2 sẽ cộng vào các liên kết pi đó.
  • Anđehit khi phản ứng với H2 có vai trò là chất oxi hóa.

2. Phản ứng oxi hóa

  • Phản ứng oxi hóa hoàn toàn:
C_xH_yO_z+(x+\frac{y}{4}-\frac{z}{2})O_2 \to xCO_2\ +\frac{y}{2}H_2O

Khi bị đốt cháy mà nCO2 = nH2O thì Anđehit đó thuộc loại no, đơn chức hoặc mạch hở.

C_nH_{2n+1}CHO \to (n + 1)CO_2 + (n + 1)H_2O
  • Phản ứng oxi hóa không hoàn toàn:
R(CHO)_x\ +\frac{x}{2}O_2\xrightarrow[Mn^{2+}]{t^\circ} R(COOH)_x

3. Phản ứng với AgNO3/NH3 (Phản ứng tráng bạc)

\scriptsize{R(CHO)_x + 2xAgNO_3 + 3xNH_3 + xH_2O \to R(COONH_4)_x + xNH_4NO_3 + 2xAg}

Phản ứng này chứng minh được Anđehit có tính khử và có thể áp dụng để nhận biết hợp chất này.

Lưu ý:

  • Cứ 1 nhóm CHO sẽ sinh ra 2 Ag.
  • Riêng HCHO có phản ứng:
\scriptsize{HCHO + 4AgNO_3 + 2H_2O + 6NH_3 \to (NH_4)_2CO_3 + 4NH_4NO_3 + 4Ag\downarrow}

4. Phản ứng với Cu(OH)2

Trong môi trường kiềm và nhiệt độ:

\scriptsize{R(CHO)_x + 2xCu(OH)_2 + xNaOH → R(COONa)_x + xCu_2O + 3xH_2O}

Phản ứng này làm xuất hiện kết tủa đỏ gạch và thường được sử dụng để nhận biết Anđehit.

5. Phản ứng với Br2

R(CHO)_x + xBr_2 + xH_2O → R(COOH)_x + 2xHBr
  • Anđehit làm mất màu nước Brom.
  • 1 nhóm CHO phản ứng với 1 Br2.
  • Riêng HCHO sẽ có phản ứng:
HCHO + 2Br_2 + H_2O \to CO_2 + 4HBr

Cách điều chế Anđehit

Điều chế Anđehit từ Ancol:

  • Oxi hóa ancol bậc I sẽ thu được Anđehit tương ứng.
  • Trong công nghiệp, metanal được điều chế bằng cách oxi hóa metanol nhờ oxi không khí trong điều kiện nhiệt độ từ 600−700 độ C cùng chất xúc tác là Cu hoặc Ag.
2CH_3−OH + O_2 \xrightarrow[Ag]{600^{\circ}}  H−CH=O + 2H_2O 

Điều chế Anđehit từ hidrocacbon:

  • Oxi hóa metan có xúc tác và nhiệt độ sẽ thu được Anđehit fomic.
  • Theo phương pháp hiện đại, oxi hoá không hoàn toàn etilen sẽ thu được Anđehit axetic.
  • Điều chế axetilen bằng phản ứng cộng nước thu được Anđehit axetic.

Một số ứng dụng của Anđehit

Fomanđehit dùng để sản xuất nhựa poliphenolfomanđehit
Fomanđehit dùng để sản xuất nhựa poliphenolfomanđehit (Nguồn: Internet)

Anđehit được ứng dụng rộng rãi trong các hoạt động sản xuất công nghiệp như:

  • Fomanđehit dùng để sản xuất nhựa poliphenolfomanđehit.
  • Fomanđehit có nồng độ 37 – 40% (fomon hay fomalin) được dùng để ngâm xác động vật, diệt trùng, tẩy uế,…
  • Axetanđehit được dùng trong sản xuất axit axetic.

Học online livestream hóa 10 – 11 – 12 chất lượng, uy tín tại Marathon Education

Marathon Education là nền tảng lớp học livestream trực tuyến chất lượng, uy tín dành cho học sinh lớp 10 – 11 – 12 đang được rất nhiều học sinh và phụ huynh lựa chọn. Tham gia các lớp học Toán – Lý – Hóa của Marathon Education sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức từ cơ bản đến nâng cao để cải thiện năng lực học tập và gặt hái được nhiều thành tích.

Hiện nay, lớp học của Marathon Education do các thầy cô thuộc TOP 1% giáo viên dạy giỏi toàn quốc trực tiếp giảng dạy. Với kinh nghiệm hơn 10 năm đứng lớp, các thầy cô sẽ truyền đạt kiến thức một cách dễ hiểu giúp các em có thể tiếp thu bài nhanh nhất. Mặc dù Marathon Education là nền tảng học trực tuyến nhưng các em cũng sẽ được tương tác với các thầy cô như học trên lớp.

Mỗi lớp học của Marathon Education luôn được đảm bảo về mặt đường truyền, không bị giật/lag, hình ảnh và âm thanh rõ ràng. Khi đăng ký khóa học, các em cũng sẽ nhận được sổ tay học tập Toán – Lý – Hóa, hệ thống lại toàn bộ nội dung và công thức của môn học giúp các em ghi nhớ kiến thức dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, các em sẽ được hỗ trợ và giải đáp tận tình từ đội ngũ cố vấn học tập của Marathon trong suốt quá trình lên lớp.

Các em hãy đăng ký ngay lớp học livestream trực tuyến Toán – Lý – Hóa 10 – 11 – 12 tại Marathon Education từ nay đến trước ngày 15/02/2022 để nhận mức ưu đãi học phí lên đến 39% nhé!

Thông qua bài viết này, Team Marathon Education đã tổng hợp kiến thức đầy đủ để giúp các em biết được Anđehit là gì cũng như cấu tạo, tính chất, cách điều chế và ứng dụng… Hy vọng đây sẽ là những kiến thức bổ ích giúp các em có thể vận dụng để làm tốt các bài tập hóa học. Chúc các em học tốt và luôn dành được điểm cao!

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM